مساجد و جوامع: غیر از آنکه محتسب وظیفه داشت به‌طور کلی آنچه را «مسنون و مشروع نیست» در مساجد و جوامع اجازه ندهد، باید از خرید و فروش دائم در این نقاط هم جلوگیری می‌کرد. اما خرید و فروش موقت داخل یا بیرون مساجد مجاز بود؛ مگر آنکه مثلاً موجب تنگی جای نمازگزاران و پریشانی نماز آنها می‌شد (غزالی، 2/337). محتسب همچنین باید مراقب می‌بود تا ناظران مساجد، آنها را پاکیزه...

وظایفی که امروز بر عهدة سازمانهایی چون شهرداری، دادگستری، دوایر مربوط به اصناف، و نهادهای امر به معروف و نهی از منکر و ضابطان نظامی آنهاست،قطع نظر از مقتضیات عصر حاضر بر اثر توسعة همه جانبة جوامع نوین، به روزگار کهن در زمرة وظایف محتسب و نهاد احتساب بوده است. بررسی وظایف نظری و عملی این نهاد، اسباب دخالت و نظارت محتسب بر روابط اقتصادی و اجتماعی، و شیوه های إعمال...

مناقشه در بارة مفهوم و مصداق ایران و ایرانیان، و نسبت آن با مفهوم و مصداق فارس و فارسی طی چند دهة اخیر، و به شکلی که همه می دانیم، به دلایل و انگیزه هایی که عجالةً محل بحث آن نیست، آغاز شده و همچنان دوام دارد.ایران ستیزی هم البته به سائقة تعصبات قومی سابقه ای بس طولانی دارد.در بارة پیشینة درخشان تاریخ و فرهنگ و ادب ایران نیز اشخاص بی صلاحیت اظهار نظرهای مطلقاً بی...

دورة میان ضعف و سقوط ایلخانان تا ظهور تیمور گورکان یکی از پریشان ترین ادوار تاریخ ایران به شمار می رود . این پریشانی نه تنها در امور سیاسی و کشمکشهای میان امیرانِ مدعی سلطنت و حکومت بر ویرانه های قلمرو مغولان، که بار آن بر دوش رعیتِ مقهور سنگینی می کرد، بلکه مخصوصاً در اجزاء اخلاق فردی و جمعی و روابط اجتماعی مشهود بود؛ و پیداست که چنین احوالی عرصه استیلای اشخاص...

 ابوالحسین احمد بن حسین بن هارون الاقطع بن حسین بن محمد بن هارون بن محمد بن قاسم بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی طالب(ع) ملقب به المؤید بالله، امام زیدی دیلمستان و شرق گیلان در بارۀ احوال شخصی و سیاسی او اطلاع چندان در دست نیست. در سال 333ق در آمل زاده شد. مادرش هم زنی علوی از فرزندان علی بن عبدالله حسینی عقیقی بود[1]. نزد احمد بن ابراهیم علوی به تحصیل علم پرداخت و و...

ترکیب و تعبیرِ رایجِ تاریخنگاری اسلامی، لااقل وقتی در باره اصول و مبانی آن سخن می گوئیم، تعبیری چندان دقیق نیست. آنچه زیر این عنوان قابل بحث و بررسی است «جریان تاریخنگاری در قلمرو اسلام» است که افزون بر منشأ و بعضی از اصول و مبانی، غالب مضامین و انواع آن هم ارتباط مستقیم با اسلام، به عنوان دین، ندارد؛ اما یکی از مظاهر درخشان فرهنگ و تمدن عصر اسلامی است. چه از...